Ruige rijp bij Railcenter?
Blaadjes op de rails, vastgevroren wissels, rijp op de bovenleiding: de seizoenen zijn van invloed op de infrastructuur en het treinverkeer. Er zijn de afgelopen jaren al veel maatregelen in de spoorsector genomen om beter op de weersomstandigheden voorbereid te zijn. Op dit moment doet het weerbureau van ProRail onderzoek naar de effecten van rijp. Dat gebeurt bij Railcenter.
Het onderzoek
Een praktijksituatie onderzoeken op het spoor is altijd lastig, simpelweg omdat het spoor (bijna) altijd beschikbaar moet zijn voor het treinverkeer. Gelukkig is dat anders bij Railcenter. Wij beschikken over een bovenleidingenpracticum. Wel bovenleidingen, geen treinen. Ideale plek om rustig onderzoek te doen. Dat is dan ook precies wat Etienne Weijers en zijn collega’s van het weerbureau van ProRail doen. Op verzoek van het weerbureau heeft Railcenter een weerstation en een webcam geplaatst op de bovenleiding. Met dit weerstation onderzoeken zij wat de effecten van de verschillende temperaturen zijn op de ontwikkeling van rijp. Dit doen zij op een hoogte van 10 cm, 1.50m en 5.50m boven de grond.
Etienne: “We doen onderzoek naar de combinatie dauwpunt en temperatuur net op of net onder het vriespunt. Zo hopen we inzicht te krijgen wanneer er door snel dalende temperatuur condens op de bovenleiding komt die vervolgens aanvriest. Als dit gebeurt, ontstaat in eerste instantie de lichtste vorm van rijp. Die veeg je er bij wijze van spreken met je handen zo af. Een trein zal van deze vorm van rijp dan ook zelden last hebben.”
Wat als de omstandigheden nu langer aanhouden? Zeker in combinatie met aanhoudende vrieskou en het uitblijven van treinverkeer. “Dan krijgt het dunne laagje rijp de kans om aan te groeien tot een zwaardere vorm van rijp. In die gevallen is het laagje ijs te dik om ‘er zomaar even af te vegen’ en ontstaat de situatie dat het ijs (de rijp) een blokkade vormt tussen bovenleiding en de trein. Er ontstaat dan vonkvorming en bij elke vonk verbrandt een stukje bovenleiding. Wanneer dat maar vaak genoeg op dezelfde plek gebeurt bestaat de kans dat de bovenleiding breekt.”
Om het verhaal over de verschillende soorten rijp helemaal compleet te maken: ook ruige rijp hoort in dit rijtje thuis. “Ruige rijp ontstaat wanneer er naast eerdergenoemde omstandigheden ook nog sprake is van wind. Ruige rijp kun je het beste vergelijken met (heel) grof schuurpapier. Naast de problemen met de afname van stroom krijg je nu ook te maken met extreme slijtage van de pantograaf van de trein. Deze slijtage leidt ertoe dat de trein uiteindelijk geen koolstrip op de pantograaf meer heeft en de trein de bovenleiding breekt. Deze laatste twee voorbeelden doen zich trouwens alleen voor in extreme situaties. In de meeste gevallen kan de trein (tijdelijk) niet rijden.”
Wat kun je met de onderzoeksresultaten?
De weersverwachting (verwachting temperaturen bovenleiding) wordt nu gemaakt op basis van KNMI- data en berekeningen. Zoals hierboven aangegeven ontstaan er bij vrieskou situaties die kunnen leiden tot uitval van treinen. “We willen de spoorbranche vroegtijdig kunnen waarschuwen en daarvoor wil je weten wat het ‘gedrag’ is van onder andere spoorstaven en de bovenleiding. Wat doet koper bij welke (verwachte) temperaturen? Koelt het sneller af bij een bepaalde wind? Is er opwarming van de bovenleiding waarneembaar als er een trein rijdt en stroom afneemt? Als we daar antwoorden op hebben kunnen we de formules en de waarschuwingscriteria aanpassen en meenemen in ons advies aan onder andere vervoerders en verschillende organisaties binnen de spoorbranche. “
Onderzoek bij Railcenter
Testen, onderzoeken en simuleren met nieuwe systemen en technieken is dagelijkse praktijk bij Railcenter. Wij beschikken over veel systemen en installaties die in de railsector worden gebruikt. Daarnaast werken hier deskundigen die je kunnen ondersteunen. Wil je meer weten over alle test- en simulatiemogelijkheden bij Railcenter? Laat het ons weten via info@railcenter.nl of neem contact op met je vaste contactpersoon.
